Sinds de inwerkingtreding van de Wet bescherming klokkenluiders is het duidelijk dat meldingen over ongewenst gedrag ook klokkenluidermeldingen kunnen zijn. Bijvoorbeeld als medewerkers zich door het ongewenste gedrag minder veilig voelen, het meerdere personen raakt en er sprake is van een patroon of een structuur. Mariëtte Hamer, de regeringscommissaris voor seksueel ongewenst gedrag, adviseert dan ook om alle meldingen via één loket te laten lopen. Buiten Nederland is het al decennia gebruikelijk dat meldingen over ongewenst gedrag via de klokkenluiderprocedure worden ingediend. Klokkenluiderstatistieken geven aan dat meer dan 50% van de meldingen over ongewenst gedrag gaat. Dat is ook onze ervaring.
Staatssecretaris Nobel heeft onlangs een wetsvoorstel in consultatie gebracht, dat ongewenst gedrag moet terugdringen. Immers, het percentage werknemers dat ongewenst gedrag meldt is hoog. Dit blijkt niet alleen uit meldingen die daadwerkelijk worden ingediend, maar ook uit enquêtes, onderzoeken en incidenten die in de publiciteit belanden. Naar aanleiding daarvan is het Nationaal Aktieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld gestart en dat leidt nu tot dit wetsvoorstel. De gedragscode is volgens de staatssecretaris een effectieve en laagdrempelige maatregel om ongewenst gedrag tegen te gaan. Het geeft duidelijkheid en is een middel om de discussie op de werkvloer aan te gaan over wat nu precies gewenst en ongewenst gedrag is.
Het voorstel heeft de vorm van een aanpassing van de arbowet. Werkgevers moeten volgens deze wet ook nu al zorgen voor een veilige werkomgeving. In zo’n omgeving wordt psychosociale arbeidsbelasting (PSA) voorkomen dan wel beperkt. Het gaat hierbij om stress die ontstaat als gevolg van ongewenst gedrag of werkdruk. Pesten, agressie, geweld, discriminatie en seksuele intimidatie zijn verschillende vormen van ongewenst gedrag.
Tot 23 maart kan er nog gereageerd worden op de consultatie met betrekking tot het wetsvoorstel. Volgens het voorstel moet in de gedragscode:
- Opgenomen worden wat ongewenst gedrag is, inclusief voorbeelden.
- De mogelijkheden tot ondersteuning voor werknemers en werkgevers beschreven worden, voor als zij te maken krijgen met ongewenst gedrag
- Aangegeven worden welke maatregelen en sancties volgen op overtreding van de gedragscode
- De functie van de persoon die werknemers kunnen aanspreken met vragen en opmerkingen moet worden genoemd.
Hoewel de wet niet voorschrijft hoe PSA voorkomen dan wel beperkt moet worden, worden het aanstellen van vertrouwenspersonen en het opzetten van een klachtenprocedure en een klachtencommissie wel gezien als ‘good practices’. De Tweede Kamer heeft enige tijd geleden al een wetsvoorstel aangenomen dat werkgevers vanaf 10 medewerkers verplicht om een vertrouwenspersoon aan te stellen. Dat voorstel is nog niet aangenomen in de Eerste Kamer. Maar nu zou daar voor deze groep werkgevers nog de verplichting bijkomen om een gedragscode ongewenst gedrag op te stellen. De arbeidsinspectie gaat er in de toekomst op toezien dat dit ook daadwerkelijk gebeurt.
Tot 23 maart kan er nog gereageerd worden op de consultatie.
