Op 18 februari 2023 is de Wet bescherming klokkenluiders ingegaan voor organisaties met meer dan 250 medewerkers en op 17 december a.s. voor alle organisaties vanaf 50 medewerkers. Daarnaast geldt de wet voor alle entiteiten die onder de financiële of anti-witwas wetgeving vallen. Twee belangrijke bepalingen zijn echter tot nader order uitgesteld, namelijk de verplichting tot het instellen van anonieme meldprocedures en de sanctiemogelijkheden die het Huis voor klokkenluiders krijgt. Onlangs heeft de Minister van Binnenlandse Zaken een tijdpad voor de inwerkingtreding aangegeven.
Voor het anoniem melden zal na de zomer van 2023 een concept worden gepubliceerd, waarna er een internetconsultatie zal plaatsvinden. De publicatie van de Algemene Maatregel van Bestuur zou dan medio 2024 kunnen plaatsvinden. In de tussentijd blijft het natuurlijk mogelijk om anonieme meldingen in behandeling te nemen, maar volgens de minister zijn organisaties daartoe nog niet wettelijk verplicht.
Wij zien het aanbieden van anonieme meldkanalen als een ‘good practice’, die een belangrijke drempel om te melden kan wegnemen. Vele organisaties hebben hier al meer dan 15 jaar ervaring mee, dus wij zien het probleem niet zo. Ook wil je niet graag de komende maanden een procedure uitrollen, die je dan half 2024 weer moet aanpassen omdat het dan pas verplicht wordt om anonieme meldkanalen aan te bieden.
Voor de toezicht- en sanctietaak voor het Huis voor klokkenluiders zal eerst een juridisch vooronderzoek plaatsvinden in de periode juni-september. Hiervoor is een opdracht verleend aan het bureau Pro Facto. De minister spreekt verder geen verwachting uit over de timing van het vervolgproces. Laten we hopen dat het niet op de lange baan geschoven wordt.
Voor de financiële, juridische en psychosociale ondersteuning aan klokkenluiders zullen geen nieuwe organisaties worden ingesteld. Volgens de minister kunnen het Huis voor klokkenluiders, de Raad voor Rechtsbijstand en Slachtofferhulp Nederland deze rollen vervullen. Voor de rechtsbijstand is wel een aanvullende subsidieregeling nodig en de minister streeft ernaar dat deze in oktober 2023 in werking treedt. De overige middelen zullen uit de begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken komen.
Naar verwachting wordt er in de eerste helft van 2024 een wetsvoorstel in consultatie gebracht naar aanleiding van de evaluatie van de vorige Wet Huis voor klokkenluiders.
Aangezien de minister inmiddels demissionair is, is het natuurlijk even afwachten of dit ook allemaal gaat gebeuren.
