Voor wie niet op vakantie is: BNN VARA herhaalt momenteel de indrukwekkende serie “Mr. Bates vs. The Post Office”. De serie is ook te bekijken via NPO Start. Kijk, huiver en zie je wat je allemaal niet moet doen als je een klokkenluidermelding krijgt.
Het oeroude Britse instituut “The Post Office” implementeerde rond 1999 een nieuw computer systeem van Fujitsu wat af en toe een ‘glitch’ had waardoor het zich deed voorkomen dat er een kastekort was. Kleine zelfstandigen die in hun winkel als extra service ook een postloket hadden pasten het verschil soms bij uit eigen zak, totdat de verschillen te groot werden. Zij werden vervolgens beschuldigd van diefstal en fraude en regelmatig meedogenloos vervolgd door “The Post Office”.
Alan Bates was zo’n postkantoor beheerder die onterecht beschuldigd werd van kastekorten en op een gegeven moment merkte dat hij niet de enige was die dit overkwam. Hij stopte met zijn winkel, formeerde een actiegroep met benadeelden en probeerde politici en de media geïnteresseerd te krijgen voor het probleem. Er ontstond een jarenlange strijd die op niets leek uit te draaien. “The Post Office” gaf geen krimp.
Het management ontkende het probleem en begon te liegen, te intimideren en onderzoeken te frustreren. De gerechtelijke macht vond de dure advocaten van het gerenommeerde “Post Office” geloofwaardiger dan de kleine zelfstandigen. Sommige postkantoor beheerders kregen flinke boetes, werden failliet verklaard en/of tot celstraffen veroordeeld. Dit leidde tot psychologische problemen, drankverslavingen, verwoeste gezinslevens en – volgens een onlangs gepubliceerd rapport – zeker 13 zelfmoorden…
*Spoiler alert*: Uiteindelijk was er een klokkenluider die bij Fujitsu gewerkt had voor nodig om de waarheid boven tafel te krijgen. “The Post Office” probeerde een interview bij de BBC met de klokkenluider nog te voorkomen door ook de BBC te bedreigen.
Opmerkelijk is dat de publieke verontwaardiging enkele jaren later pas echt losbarstte na de vertoning van deze tv-serie. De reputatie van het toenmalige management van “The Post Office” ligt nu aan diggelen. Alan Bates werd tot de adelstand verheven en mag zich nu “Sir Alan Bates” noemen. De Britse overheid stelde een aantal onderzoeken in en beloofde dat de schade vergoed ging worden. Net zoals bij de Nederlandse kindertoeslagaffaire, blijkt dit nogal een moeizaam proces te zijn.
Eerder dit jaar bracht Protect een rapport uit waarin onderzocht is wat de kosten zijn van dit schandaal voor de centrale overheid en daarmee voor de belastingbetaler, die vermeden hadden kunnen worden. Zij schatten dat in op 178 miljoen pond!
Onderzocht wordt nog hoe dit voorkomen had kunnen worden. Dat lijkt ons nogal voor de hand liggen. Bescherm klokkenluiders en luister goed naar ze, zonder vooroordelen. Benoem een onafhankelijke coördinator van de klokkenluiderprocedure, doe onafhankelijk onderzoek, zorg voor goede rechtsbijstand en psychosociale ondersteuning. Liegen en intimideren is op de lange termijn geen goede strategie. Uiteindelijk komt de waarheid wel aan het licht!
Heeft u al een onafhankelijke coordinator van de klokkenluiderprocedure? Neem contact met ons op.
