Wie wel eens een cursus of webinar bij ons heeft gevolgd weet dat LuxLeaks één van de aanleidingen was voor de Europese richtlijn ter bescherming van klokkenluiders. Inmiddels heeft het Europese Hof beide LuxLeaks klokkenluiders volledig vrijgesproken.
In 2014 lekten Antoine Deltour en Raphaël Halet van PwC vertrouwelijke informatie over gunstige belastingdeals van multinationals in Luxemburg naar journalisten. Door deze geheime zogenaamde ‘tax rulings’ lukt het multinationals zoals IKEA, Apple, Amazon, AIG, Deutsche Bank, Pepsi en vele anderen om miljarden aan belasting te besparen. PwC hielp multinationals tussen 2002 en 2010 bij het opzetten van complexe structuren en om meer dan 500 ‘tax rulings’ te krijgen.
Aangezien Deltour en Halet door hun bekendmaking aan de journalisten hun geheimhoudingsclausules hadden geschonden, werden zij vervolgd. In eerste instantie zijn zij daarbij tot 12, respectievelijk 9 maanden gevangenisstraf veroordeeld, alsmede ter betaling van EUR 1.500 boete. In hoger beroep werd de celstraf omgezet in een voorwaardelijke gevangenisstraf. Vervolgens hebben ze de zaak aangekaart bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, waar ze nu allebei uiteindelijk volledig zijn vrijgesproken. Dat heeft wel bijna 10 jaar geduurd.
In eerste instantie leek dit een typisch klokkenluiderverhaal te worden, waarbij bedrijven illegaal of onethisch handelen, grote boetes krijgen en de wetgeving onder druk van de publieke opinie wordt aangepast. Zo heeft de Europese Commissie geprobeerd om een aantal regelingen terug te draaien, wat niet altijd succesvol uitpakte. Wel kwamen, mede naar aanleiding van LuxLeaks, in 2021 zo’n 130 landen overeen dat zij voortaan een minimum belastingtarief zouden heffen. De impact van de actie van de klokkenluiders was groot, maar de klokkenluiders zelf kwamen er maar bekaaid vanaf.
Voor Deltour en Halet werd het een principekwestie om hun straf tot aan de hoogste instantie aan te vechten, mede ondersteund door fondsen die hiervoor door activisten werden ingezameld. Het Europese Hof oordeelde uiteindelijk dat het maatschappelijk belang en de vrijheid van meningsuiting in dit geval belangrijker waren dan de vertrouwelijkheidsclausules. En Luxemburg werd veroordeeld tot betaling van de juridische kosten van Halet ad EUR 55.000.
Toen de Europese Commissie in 2018 haar voorstel publiceerde voor een Europese richtlijn ter bescherming van klokkenluiders werd expliciet verwezen naar LuxLeaks. Maar ook naar Dieselgate, de Panama Papers en het Facebook/Cambridge Analytica schandaal. Allemaal aan het licht gekomen door klokkenluiders met grote maatschappelijke consequenties. Het doel van de EU-richtlijn en de Wet bescherming klokkenluiders is dan ook om de eerlijke mensen van Europa beter te beschermen, zodat misstanden eerder ontdekt een aangepakt kunnen worden. En klokkenluiders zoals Deltour en Halet niet meer vervolgd of anderszins benadeeld mogen worden.
Meer weten hierover? Volg dan onze cursus of vraag onze whitepaper aan.
